Meedoen aan kunst en cultuur draagt bij aan integratie Nieuwe Westlanders

In september 2021 startte CultuurZonderGrenzen: een programma gericht op kunstparticipatie voor mensen die zich vanuit verschillende hoeken van de wereld in Westland vestigen. Meedoen aan kunst en cultuur brengt mensen samen en draagt bij aan de integratie van nieuwkomers, is het idee. “Samen gaan we op zoek naar verborgen talent onder Nieuwe Westlanders”, zegt Wendy van Es, programmaleider participatie bij Westland Cultuurweb.

Het doel van CultuurZonderGrenzen is om statushouders en vluchtelingen actief bij kunst en cultuur te betrekken. Hoe is dit idee tot stand gekomen?

“In Westland was er voor nieuwkomers nog niets op het gebied van kunstparticipatie. Wel voor kinderen, maar niet voor volwassenen. Met de subsidieregeling Samen Cultuurmaken van het Fonds voor Cultuurparticipatie zagen we een kans om dit programma op te tuigen. Als eerste gingen we praten met potentiële partners in het sociaal domein; mensen die bekend zijn met de doelgroep. Daar kwam al snel een samenwerking uit met Bibliotheek Westland dat een eigen Taalhuis heeft en activiteiten organiseert ten behoeve van taalbevordering van nieuwkomers. Zij hebben al een relatie met de doelgroep waaruit wij kennis konden vergaren. Maar ook Vluchtelingenwerk Westland die het eerste contact met nieuwkomers heeft hielp ons op weg.”

Hoe werd er op het plan gereageerd?

“De organisaties die we benaderden waren meteen enthousiast. Bestaande programma’s voor nieuwkomers zijn vooral gericht op snel integreren in de maatschappij door middel van taallessen en sturing naar werk en opleiding. Maar er is uiteraard meer. Onze vraag was: wat kan kunst en cultuur betekenen in de weg die nieuwkomers hier bewandelen? Welke activiteiten kunnen we ontwikkelen voor de doelgroep, en is er animo voor?”

En was die animo er?

“Ja, zeker. Om mensen te enthousiasmeren werken we in drie fases. Als eerste is er ‘de proeverij’: gezellige bijeenkomsten waar iedereen naartoe kan komen om te proeven aan het culturele aanbod van Westland, door middel van korte workshops. Maar ook om te laten zien wat Nieuwe Westlanders zelf te bieden hebben. Hier staan vooral ontmoetingen centraal en toetsen we wat interessant is voor de laboratoriumfase. Deze tweede fase staat in het teken van experimenteren: wat slaat aan en wat niet? Op verzoek van de deelnemers boden we bijvoorbeeld workshopseries aan van gitaarles, dans en handwerken. Maar niet iedereen die enthousiast was kwam ook daadwerkelijk opdagen. Daaruit leerden we dat we goed ons best moeten doen om de doelgroep vast te houden. Nieuwkomers hebben immers veel aan hun hoofd. We blijven daarom ontwikkelen en experimenteren om te ontdekken wat voor hen werkt. Op dit moment zijn we mensen aan het benaderen om deel te nemen aan een expositie met beeldende kunst in de Hofboerderij in Wateringen. De expositie maakt deel uit van de atelierroute en biedt mensen ook gelegenheid om op te treden. Kortom; we gaan organisch te werk en kijken gaandeweg wat wel en niet werkt.”

En de derde fase?

“Dat is het podium waar mensen laten zien waar hun talent ligt of wat ze hebben geleerd bij de workshops. Ook als je niet deelnam aan een workshop kun je je aanmelden voor een optreden.”

Wat levert CultuurZonderGrenzen op voor de deelnemers?

“Een connectie, en dat mensen gezien en gehoord worden. Alle Nieuwe Westlanders hebben tenslotte een verhaal. Ze hebben veel meegemaakt, niet alleen in het land van herkomst maar ook onderweg hiernaartoe. Bijvoorbeeld de tijd dat ze in een asielzoekerscentrum zaten. Eenzaamheid is een groot gevaar binnen deze doelgroep. Maar mensen zijn nieuwsgierig en willen elkaars cultuur leren kennen. Met dit programma kunnen ze naar buiten treden om zich te laten zien als mens met eigen ervaringen en talenten.”

Hoe betrokken is de gemeente?

“De gemeente is financier en helpt mee om de kunstactiviteiten onder de aandacht te brengen. De consulenten Inburgering geven ons advies en zijn onze vraagbaak aan wie we onze ideeën voorleggen. Daarnaast doen de consulenten suggesties voor mensen die een rol in het programma kunnen spelen. Het is natuurlijk prachtig als mensen uit de doelgroep naast deelnemer ook docent in het programma zijn of meehelpen in de organisatie. Hoe meer eigenaarschap hoe groter de kans van slagen.”

Waar ben je tot nu toe het meest trots op?

“Dat we het voor elkaar kregen om de begroting rond te krijgen: dat was veel werk. Maar ook dat we tegen onze fondsen hardop durfden te zeggen: “Dit is een nieuw project en de praktijk moet uitwijzen of het werkt, dus geef ons die ruimte.” We kregen het volste vertrouwen om het programma op te zetten en de neuzen van alle deelnemende organisaties staan dezelfde kant op. Samen voelen we de kansen die kunst en cultuur bieden en doen we er alles aan om dit programma te laten slagen.”

In augustus 2023 loopt het programma af. Hoe gaat het verder?

“Ik wil natuurlijk doorgaan, want twee jaar is te kort om iets neer te zetten wat toekomstbestendig is. We verlengen of gaan voor een heel nieuwe aanpak op basis van onze ervaringen.”

Wat zou je anderen aanraden die een soortgelijk project willen starten?

“Ga op zoek naar passende partners en geef niet te snel op. Ga vraaggericht te werk in plaats van aanbodgericht en giet je plan niet te veel in een vaste vorm. Als je verwachtingen kunt loslaten gaat het plan groeien. En ook: doe onderzoek. Neem de tijd om je goed voor te bereiden en een netwerk op te bouwen.”

CultuurZonderGrenzen wordt mede mogelijk gemaakt door Fonds voor Cultuurparticipatie (Samen Cultuurmaken), Fonds 1818, Gemeente Westland en het RaboWestlandfonds.

Meer over CultuurZonderGrenzen
Meer over Westland Cultuurweb

Datum: 21 juni 2022
Tekst: Cathelijne Beijn