“Cultuur verrijkt, verbindt en brengt vreugde”

“Cultuur verrijkt, verbindt en brengt vreugde. Het is het cement in lokale gemeenschappen, de dorpen, wijken en steden.” Het zijn de lovende woorden van Frederik Zevenbergen. Sinds juni 2021 is hij gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland. Cultuurparticipatie is een van de onderwerpen die onder zijn hoede vallen. Afgelopen maand waren de Provinciale Statenverkiezingen en dat betekent dat er een nieuwe periode aan zal breken binnen het provinciaal bestuur. Frederik Zevenbergen sprak met Kunstgebouw over hoe hij zelf cultuur beleefde in zijn jeugd, waar hij trots op is en met welke uitdagingen hij te maken heeft gehad als gedeputeerde Cultuur.

Onstuimige tijd

“Als gedeputeerde ben je als het ware wethouder van de provincie. Cultuurparticipatie is een van mijn taken, naast bereikbaarheid, vergunningverlening en toezicht op lokale overheden en de financiën. Ik trad midden in de storm van corona aan, toen echt alles dicht was. Het gemis van cultuur werd door veel mensen diep gevoeld. De sector is toen heel creatief geweest in wat er nog wel kon, in het hele land. Beelden van Theater De Tamboer in Hoogeveen bijvoorbeeld staan me nog helder voor de geest. Het theater had tientallen luxe sofa’s met voldoende afstand van elkaar neergezet op een speciale, al bestaande evenementenvloer die bovenop de rijen stoelen van de zaal lag, op gelijke hoogte met het podium. Een briljante oplossing!

De provincie heeft zich in die periode samen met Kunstgebouw en gemeenten ingezet om het culturele aanbod na corona een sterke impuls te geven. Daaruit ontstond de Samenwerkingsagenda Cultuur Zuid-Holland tussen de provincie en een groot aantal gemeenten. We hebben daarnaast een subsidieregeling Noodsteun culturele sector Zuid-Holland opgetuigd om de sector te helpen de coronacrisis te overleven. En we organiseerden samen met Kunstgebouw en Erfgoedhuis Zuid-Holland verschillende kennisbijeenkomsten voor gemeenten. De culturele sector heeft zich van zijn meest wendbare kant laten zien en samen hebben we ons er doorheen geslagen.

Hoe belangrijk cultuur maken en beleven is, hebben we de afgelopen twee jaar tijdens de pandemie gemerkt. Maar het blijven onzekere tijden. Terwijl de coronamaatregelen steeds verder versoepeld werden vorig jaar, brak de oorlog in Oekraïne uit. We kwamen terecht in een energie- en klimaatcrisis en hebben te maken met grote inflatie. Cultuur kan een belangrijke rol spelen om hiermee om te gaan, want het verbindt ons en versterkt onze veerkracht.”

Percussie, opera en musicals

“In mijn jeugd was ik veel bezig met muziek. Ik heb jarenlang klassieke percussie en drumlessen gehad en ik heb in verschillende bandjes gespeeld. Ik kreeg les van William Van Neck, een inspirerende docent. Hij was percussionist bij de Koninklijke Vlaamse Opera. Van hem leerde ik dat popdrummen een kunst is, maar dat er nog zoveel meer is in die percussiewereld. William liet me moderne liedjes horen en vertelde me dat de basis daarvan door Mozart is gemaakt. Hierdoor leerde ik heel anders kijken en luisteren naar muziek. Nog steeds herken ik die klassieke basis in de muziek van nu.

Destijds ben ik een keer naar opera-uitvoeringen van mijn drumdocent geweest, in Antwerpen. Ik vond het fantastisch om mijn docent daar aan het werk te zien in zo’n groot en statig gebouw. Dat heeft veel indruk op me gemaakt.

Zelf trad ik ook graag op. Ik speelde in amateurbandjes en in de schoolband. Het was niet om aan te horen, maar ik had er veel plezier in! Dat is heel belangrijk. Het publiek vergeeft je wel als je een nummer een beetje verpest, als je maar enthousiast in de uitvoering bent. Hoe meer lol je uitstraalt, hoe leuker het publiek het vindt.

Uiteindelijk heb ik mijn drumstel verkocht toen ik ging studeren. Ik had er geen tijd en ruimte meer voor, vond ik toen. Tegenwoordig kook ik graag, van Koreaans tot volledig zelfgemaakte broodjes hamburger, en ik heb een groot zwak voor musicals. De laatste die ik heb bezocht was The Phantom of the Opera in Londen. Ik had hem al eens gezien in Nederland met Henk Poort. Maar ik wilde hem heel graag een keer in het Engels zien in West End, dé musicalwijk van Londen. Het laatste concert dat ik heb bezocht was De Vrienden van Amstel LIVE, maar ik houd ook erg van klassieke muziek. Afgelopen week sprak ik met iemand over de opera Tristan en Isolde. Toen zat meteen de Liebestod van Wagner in mijn hoofd.”

Aan de wieg van een nieuwe generatie

“Door mijn opvoeding ben ik breed geïnformeerd over het culturele aanbod. De uitvoering van mijn muziekdocent in Antwerpen had ik zonder mijn ouders niet bijgewoond. Ik vind het belangrijk dat ieder kind in Zuid-Holland toegang heeft tot cultuur, ook de kinderen voor wie dat niet vanzelfsprekend is. Door cultuurparticipatie leer je namelijk anders kijken naar de wereld. Je leert zelf denken en doen en dat vind ik tof. Je kunt gedachteloos op de bank zitten zappen en filmpjes op TikTok of YouTube kijken, maar dat brengt je weinig, je consumeert alleen maar. Bij Kunstbende Zuid-Holland, een platform waar jongeren zich creatief kunnen ontwikkelen, worden kinderen gestimuleerd en uitgedaagd om hun talent te ontdekken. Jonge DJ’s bijvoorbeeld, gaan daar helemaal los en doorbreken conventies. Ik bezocht bij Kunstbende ook een fashionshow en realiseerde me toen dat we aan de wieg staan van een nieuwe generatie creators. Deze jongeren laten hun visie los op de wereld. Ze nemen hun eigen standpunt in en gaan buiten de gebaande paden. Er is in onze provincie zo veel talent, ik vind dat we dit in ons beleid moeten stimuleren.”

Erfgoed beleven en bewaren

“Naast cultuur creëren en je creatief uiten, vind ik het beleven van cultureel erfgoed heel waardevol. In de Bibliotheek Rotterdam stond ik bijvoorbeeld een tijdje terug met een brief van Erasmus in mijn hand. Het komt heel dichtbij en wordt tastbaar als je zo’n authentiek document met het handschrift van zo’n historisch figuur mag vasthouden.

Het is een uitdaging om iedereen in Zuid-Holland te betrekken bij ons culturele erfgoed en geschiedenis levend te houden. De zeven erfgoedlijnen in onze provincie zijn daarin een belangrijke factor. De Atlantikwall is hier onderdeel van. De overgebleven bunkers van deze verdedigingslinie uit de Tweede Wereldoorlog worden nog steeds uitgegraven en opengesteld voor publiek. De vrijwilligers van de Biberbunker in Oostvoorne hebben als missie om alle schoolklassen uit de buurt te ontvangen en rond te leiden. Als je zo’n bunker bezoekt, ervaar je de beklemmende druk van de muren om je heen, de stilte, de geur en de vochtigheid. Die totaalervaring is uniek en niet te evenaren met een video, tekst of zelfs niet met een VR-tour. De provincie ondersteunt daarom deze initiatieven.

We hebben veel bijzonder erfgoed en daar moeten we bewust mee omgaan. Zonder onderhoud, raakt het in verval. Toch kun je niet alles bewaren en helaas is vergankelijkheid onderdeel van kunst en cultuur. We moeten daarin scherpe keuzes maken. Wat bewaren we? Waarvan accepteren we dat het niet bestand is tegen de tand des tijds? Eenmaal weg, is weg. Hier moeten we dus voorzichtig mee omgaan. Er zal anderzijds uiteindelijk ook nieuw cultureel erfgoed bij komen in de toekomst.”

Dekkend aanbod

“De provincie Zuid-Holland is rijk aan talent en cultureel erfgoed. Het ideale scenario is dat dit voor alle inwoners bereikbaar, toegankelijk en te ontdekken is. Daarvoor moeten we doorgaan op de ingeslagen weg en blijven werken aan een dekkend cultureel aanbod. Een belangrijke stap in die richting was de ontwikkeling van Cultureel Zuid-Holland in kaart, door Kunstgebouw met steun van de provincie. De interactieve kaart zit goed in elkaar en geeft inzicht in de inrichting van het culturele veld. Er speelt zich meer af dan je zou denken. Uit de kaart bleek dat we veel niet op de radar hebben. Dit geeft handvatten voor ons beleid. Zo kunnen we beter bepalen waar we op inzetten om het verschil te kunnen maken.

Onze provincie kent een grote diversiteit en verscheidenheid aan inwoners en daar hoort een inclusief cultureel aanbod bij. Iedereen in Zuid-Holland, jong of oud, nieuwkomer of sinds jaar en dag hier gevestigd, moet cultuur en erfgoed kunnen maken en beleven. Daarvoor moet je breder kijken naar wat er leeft en actief samenwerking opzoeken om de verschillende behoeften te identificeren. Geef gehoor aan alternatieve vormen van ondersteuning die gevraagd worden, ook al schuurt het een beetje. Zonder wrijving immers geen glans. Onze provincie heeft geen one-size-fits-all-label en dat is iets om trots op te zijn. Zo pluriform als Zuid-Holland is, zo pluriform moet ons culturele aanbod ook zijn. Dat zijn we aan onze stand verplicht.”

Datum: 13 april 2023
Tekst: Quirine Landwehr