Hoe versterk je de samenwerking tussen scholen en hun culturele omgeving?

Eén van de doelstellingen van het landelijke programma Cultuureducatie met kwaliteit (CMK) is het versterken van de samenwerking tussen scholen en hun culturele omgeving. Een mooi voorbeeld daarvan is het project Verwonder om de Hoek in Holland Rijnland, waar kinderen hun passies ontdekken. Leren en ontdekken doe je niet alleen op school, maar doe je overal en altijd, een leven lang. “Ook op de BSO, in een museum, op de muziekschool, buiten in het park en bij jou om de hoek”, zeggen initiatiefnemers Yuri Matteman (Naturalis) en Mirjam Spoelstra (Cultuureducatiegroep).

Niet alle kinderen komen van huis uit in aanraking met kunst, cultuur of wetenschap. Soms omdat daarvoor de financiële middelen ontbreken, of omdat het geen onderdeel is van de opvoeding. Yuri Matteman en Mirjam Spoelstra zetten zich in om kinderen van alle basisscholen in de regio Holland Rijnland cultuur aan te bieden met binnen- en buitenschoolse activiteiten. Mirjam doet dat al vanuit de Cultuureducatiegroep: het expertisecentrum op het gebied van cultuureducatie in de regio Holland Rijnland en Midden-Holland. “Uit een samenwerking tussen de Cultuureducatiegroep, Naturalis en BplusC (de bibliotheek en Centrum voor de Kunsten in Leiden en Leiderdorp) is Verwonder om de Hoek ontstaan. Hiermee helpen we scholen met het verbeteren van cultuureducatie op school”, legt ze uit.

Doel

Verwonder om de Hoek verbindt leerkrachten, ouders of verzorgers en buitenschoolse organisaties met aanbieders van educatieve activiteiten. Denk daarbij aan lokale musea, theaters, kunstencentra, schooltuinen, onderzoeklabs en nog veel meer. “Kinderen zitten maar zo’n 16% van hun wakkere tijd op school. De rest van de tijd brengen ze buiten school door”, zegt Yuri, voorzitter van Verwonder om de Hoek. “Wij willen dat kinderen ook buiten school in aanraking komen met onderwerpen als cultuur, natuur, technologie, wetenschap en duurzaamheid.”

Online platform

Ouders en kinderen vinden het soms moeilijk hierin hun weg te vinden. Met Verwonder om de Hoek wordt het aanbod aangereikt, waardoor ze gemakkelijker tot een keuze komen. “Ons doel is om kwalitatief goede cultuureducatie vanuit de school te stimuleren. En om kinderen te laten doen waar hun hart ligt”, zegt Mirjam. “Om ze te laten kiezen uit wat er allemaal te doen is, bouwden we een online platform. Hierop staat al het aanbod van dertien gemeenten in Holland Rijnland, zoals cursussen, activiteiten en workshops voor het gezin of de klas.”

Drie fases

Verwonder om de Hoek-activiteiten die in verschillende gemeenten georganiseerd worden, werken in drie fases. Eerst kiezen de kinderen vanaf het online platform een activiteit uit het aanbod van verschillende culturele instanties in de wijk. Vervolgens krijgen ze eenmalig een gratis workshop van een vakdocent in het onderwerp van hun keuze. Deze workshops vinden plaats tijdens schooltijd. In de tweede fase worden kinderen aangespoord zich verder te verdiepen en zich in te schrijven voor een langere naschoolse cursus. Als laatste is het de bedoeling dat kinderen zó enthousiast zijn geworden dat ze zich inschrijven bij een vereniging of club. Elk kind moet de kans krijgen om mee te doen, dus is inclusiviteit belangrijk, vindt Mirjam. “Cultuur moet toegankelijk zijn voor alle kinderen. Met vrijwel alle scholen in de gemeenten van Holland Rijnland denken we mee over de verbetering van cultuureducatie en verbinden hen met cultuuraanbod dat aansluit op hun leerlijnen.”

Pilot

Tijdens de pilot van het platform Verwonder om de Hoek werden verschillende activiteiten georganiseerd. Van september tot december vorig jaar deden 1.194 kinderen mee aan verschillende projecten in de wijken Alphen aan de Rijn, Leiderdorp, Hillegom en Leiden Zuid-West. Hierbij had de wijkcoördinator een belangrijke rol, en inventariseerde vooraf waar de behoefte lag van de school. “In Hillegom bijvoorbeeld was een leerlijn gaande over erfgoed. Daar is toen gekozen voor een vertaling van de leerlijn door workshops aan te bieden met als thema Jan Six, de kunstverzamelaar uit de 17de eeuw die daar uit de buurt kwam.” Ook waren er workshops over theater, muziek en beeldende vorming met de geschiedenis van Hillegom als thema. In die lijn organiseerde Naturalis een workshop over Hillegom in de IJstijd.

Doorstroom

Uit al deze buitenschoolse activiteiten kreeg Verwonder om de Hoek steeds meer de vorm van wat het nu is. “Na de eerste workshops op school wilden we de leerlingen vasthouden, en dat is gelukt”, zegt Mirjam. “Van de ruim vijfhonderd kinderen per wijk hoopten we dat na de eerste kennismakingsworkshop zo’n 10% zou doorstromen naar de tweede fase. Dat is boven verwachting gegaan, want inmiddels zitten we op 25%.”
Uit het project zijn ook nieuwe clubs ontstaan. “In Hillegom heeft een muziekdocent een muziekclub opgericht, Leiden Zuid-West is een wetenschapsclub rijker. In Alphen aan de Rijn is De Willy Wortel Kunstclub ontstaan: een plek waar kunst, wetenschap en techniek samenkomen.”

Natuur om de hoek

“Met Naturalis, Hortus Leiden en stichting Naar buiten! organiseren we Natuur om de Hoek in Leiden De Kooi”, vult Yuri aan. “Hier hoort een natuurclub bij waar kinderen elke maandagmiddag twee uur onderzoekende natuuractiviteiten doen. Een groep van zo’n veertig kinderen kijkt bijvoorbeeld welke vogels er leven in de wijk. En welke planten er groeien en wat voor beestjes er in het water zitten. Het gaat verder dan de reguliere biologieles, dit is echt onderzoekend.” Kinderen hebben er plezier in en er is veel animo voor de club. Maar ook op de ouders heeft het impact. “Zo was een vader van een jongetje dat op de club zat zelf zo enthousiast geworden dat hij vier Museumkaarten kocht voor het hele gezin. Dat is natuurlijk fantastisch.”

Meer weten? Kijk dan op www.verwonderomdehoek.nl

Lees meer inspirerende verhalen over Cultuureducatie met kwaliteit in Zuid-Holland

Tekst: Cathelijne Beijn