Beelden vormen onze wereld

Robbert Roskam (22) heeft net de opleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving aan de Willem de Kooning Academie afgerond. In juni won hij de vakjuryprijs van De kunst van het ontwerpen. Een prijs die aankomende vakdocenten stimuleert om vanuit een persoonlijke visie onderwijs te ontwikkelen en vormgeven. Zijn winnende project is een ontwerp over kunst en 21e eeuwse vaardigheden voor het basisonderwijs. Abstracte begrippen als samenwerken, kritisch denken en zelfreguleren koppelt hij aan concreet werk van kunstenaars. Vanuit deze ‘beeldlinken’ krijgen de leerlingen opdrachten. In zijn column legt Robbert Roskam uit hoe het werkt.

In mijn stages tijdens de opleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving kwam ik in aanraking met de term 21e eeuwse vaardigheden. In het onderwijs hoor je deze dagen eigenlijk niets anders. Deze 21e eeuwse vaardigheden zouden de leerling helpen om optimaal gebruik te maken van de potentie van onze eeuw. Maar hoe leer je de leerlingen die vaardigheden? Hoe breng je samenwerken, problemen oplossen en mediawijsheid in de klas? Volgens veel leerkrachten zijn de 21e eeuwse vaardigheden vrij abstracte begrippen, wat ze moeilijk in de praktijk te brengen maakt. Het antwoord is kunst!

Als kunstenaar kom ik deze vaardigheden vaak tegen in het maakproces. Dit was voor mij de reden om kunst in te zetten om de leerling 21e eeuwse vaardigheden aan te leren. Ik creëerde lessen waarin kunstenaars ons iets laten zien over de wereld. De onderwerpen die kunstenaars aanhalen, koppel ik aan thema’s die raakvlakken hebben met de leer- en leefomgeving van de leerling. Met deze Beeld Link ontstaat een opdracht.

Een voorbeeld. De Nederlandse kunstenaar David Bade maakt zijn kunst vaak met groepen maar ook vóór deze groepen. Zo leert hij ons iets over groepsgevoel en gelijke belangen. Koppel dit aan de klas en je hebt een Beeld Link. “Maak met de hele klas een sculptuur voor én door de groep. Als ik ernaar kijk moet ik gelijk zien wie jullie als groep zijn!” Deze opdracht laat de leerling actief aan de slag gaan met samenwerken, kritisch denken en zelfreguleren. Op deze manier wordt zichtbaar welke 21e eeuwse vaardigheden kunstenaars gebruiken en hoe we daarvan kunnen leren.

In totaal heb ik zeven Beeld Linken gemaakt waarin een kunstenaar gekoppeld wordt aan een thema en een opdracht. De zeven vaardigheden die centraal staan in BEELD LINKEN zijn samenwerken, problemen oplossen, communiceren, methodisch denken, kritisch denken zelfreguleren en mediawijsheid. In elke les komen er andere vaardigheden aan bod. De lessen en de vaardigheden die erbij komen kijken heb ik verwerkt in een handleiding voor de PO-leerkracht genaamd BEELD LINKEN. Deze kunstmethode helpt de leerkracht om 21e eeuwse vaardigheden concreet in de klas aan te bieden en kunstenaars als leidraad te gebruiken om maatschappelijke thema’s inzichtelijk te maken. BEELD LINKEN zit nu in de testfase. Mijn doel is het uitgeven van deze handleiding zodat zo veel mogelijk basisschoolleerkrachten ermee aan de slag kunnen.

Waarom is kunstonderwijs zo belangrijk? Kijk om je heen! Alles is bedacht, ontworpen, of getekend voordat wij er gebruik van kunnen maken. Beelden vormen onze wereld. Het beheersen van de 21e eeuwse vaardigheden geeft je oneindige mogelijkheden om hier mee aan de slag te gaan! En deze leren we door te kijken en het maken van kunst.