In gesprek met Bram Martens: “ImproBattle helpt mensen vooruit door ze te laten improviseren”

In de theaterworkshops van ImproBattle versterken mensen hun sociale vaardigheden, bouwen zij zelfvertrouwen op en durven meer contact te maken. Via de regeling Samen Cultuurmaken versterkte ImproBattle de samenwerking met Centrum voor Jeugd & Gezin die vooral jongeren naar de bijeenkomsten trekt.

Improtheater maakt weerbaar

Improvisatietheater is een vorm van theater waarbij scènes ter plekke worden bedacht en gespeeld. “In een serie van 8 bijeenkomsten trainen we mensen op hun weerbaarheid door middel van theaterspel”, zegt Bram Martens, improvisatietrainer en zakelijk leider van ImproBattle. “Deze vorm van spelen maakt mensen weerbaarder. Dat geldt voor jongeren, volwassen en voor senioren.” Ook bij mensen op het autismespectrum helpt improvisatietheater in hun ontwikkeling. Want weerbaar zijn betekent voor jezelf opkomen, kunnen omgaan met tegenslagen en falen, en het in staat zijn om vrienden te maken zodat je kunt meedoen in samenleving. “Door te improviseren leren de deelnemers omgaan met spannende situaties, in plaats van deze te vermijden”, zegt Bram. “Het geeft mensen die perfectionistisch zijn, of die het spannend vinden om contact te maken, een duwtje om risico’s te durven nemen.”

Leer- en ontwikkeldoelen

In het begin van de serie kent niemand elkaar nog, en dat is best spannend. Om het ijs te breken beginnen de eerste bijeenkomsten met kennismakingsoefeningen, zodat mensen kunnen ontspannen. Hierna bepalen deelnemers zelf wat hun leer- of ontwikkeldoel is. Bram: “Bijvoorbeeld: ik durf hierna met vreemden te praten, een spreekbeurt te houden of ik zit straks lekkerder in mijn vel. Of: ik wil meer kunnen lachen en mijn emoties durven uiten, en ik wil beter omgaan met mijn beperking. Daar gaan we samen mee aan de slag.” Bij de groep senioren richt ImproBattle zich op mensen met lichte dementie. “Als we met hen improviseren, focussen we ons op wat nog wél lukt. Dat bevordert hun positieve identiteit. Je ziet bijvoorbeeld dat contact maken makkelijker gaat, na een workshop improvisatietheater.”

Geen gesprekstherapie

Als voorloper van ImproBattle startte Marijn Vissers ruim 20 jaar geleden TheaterBattle in Amsterdam, met als doel om improvisatietheater toegankelijker te maken. Vooral voor jongeren met een multiculturele achtergrond of met een rugzakje. Het kleinschalig initiatief had veel potentie en werd in 2013 omgedoopt tot ImproBattle. Bram: “We werken op speciale scholen, in het mbo en bij jeugdzorginstellingen. Ook improviseren we met bijzondere doelgroepen, zoals ex-gedetineerden, mensen die de prostitutie verlieten en ongedocumenteerde vluchtelingen. Tot op de dag van vandaag werken we in het sociale domein of in het onderwijs.” Hoewel de scènes ter plekke worden bedacht, zijn er terugkerende thema’s. Zoals het herkennen en uiten van emoties, samenwerking, status en lichaamstaal. “Durven om fouten te maken is één van de belangrijkste onderwerpen. Daarin laten we mensen al spelend ervaren dat perfect acteren bij ons niet belangrijk is, maar dat het gaat om risico’s durven nemen en jezelf laten zien. Dat je er staat, ter plekke iets verzint en trots bent op wie je bent: dat is het einddoel. Dat geeft een boost, waardoor het spelen en leven makkelijker gaat.” Na het spelen wordt met de deelnemers besproken hoe ze het hebben ervaren en wat ze ervan meenemen in hun dagelijks leven. Echter, het spel is altijd het middel, benadrukt Bram. “ImproBattle is geen gesprekstherapie.” De serie wordt afgesloten met een eindpresentatie waarbij familie, vrienden of een mentor van school komen kijken. “Om zelf te ervaren hoe spannend en moeilijk, maar ook hoe leuk improtheater is, speelt het publiek mee.” Het maakt Bram trots als een ouder of mentor vertelt dat er na de workshops veel verandering bij een jongere te zien is. “Daar doe ik het voor.”

Battle met jezelf

Jongeren voor de weerbaarheidstraining van ImproBattle melden zich aan via het Centrum voor Jeugd & Gezin. Het centrum zorgt voor een toegankelijke locatie om te spelen, zoals jongerencentra of Huizen van de Wijk. Bram: “Jongeren gaan bij ons een ‘battle’ aan met zichzelf, vandaar de naam. Improvisatietheater is best spannend, maar ook verslavend: als jouw ideeën worden gezien en anderen die aanvullen, werkt dat positief op je zelfvertrouwen. Het leert je om zaken los te laten, je talent te ontdekken en te genieten van wat er is.” Als de jongeren interesse hebben in meer theater, worden ze doorverwezen naar het reguliere toneelaanbod in de regio. “Sommige oud-deelnemers zijn doorgestroomd naar de toneelschool en werken nu als professionele acteurs. Geweldig, toch?”

Zet plezier voorop

Eind 2024 stopt de subsidieregeling Samen Cultuurmaken voor het project. Wat gebeurt er dan? “Centrum voor Jeugd & Gezin heeft vanuit de gemeentes een eigen budget. Maar met dat geld kunnen we onze workshops minder vaak aanbieden. We vragen daarom ook subsidie aan bij landelijke en regionale fondsen. De meest kwetsbare jongeren, met sociaaleconomische problematiek, kunnen onze workshops niet zelf betalen, dus bewegen we met de geldstromen mee. Maar het is elk jaar weer spannend.” Voor mensen die kunst willen maken met jongeren in het sociale domein, heeft Bram tips. “Zoek een sociale partner met een groot netwerk en een passende laagdrempelige locatie in de wijk. Een Huis van de Wijk of een jongerencentrum werkt beter dan een ‘elitair’ theater. Maar ook: zorg voor een veilige en sociale omgeving en zet het plezier in de training voorop. Dat is de ingang die je met de jongeren hebt. Als mensen meer willen weten over hoe wij dat aanpakken, mogen ze me natuurlijk altijd bellen.”

Datum: 8 februari 2024
Tekst: Cathelijne Beijn