”Cultuuronderwijs heeft de wind mee”

Niet alleen Kunstgebouw heeft een nieuwe directeur, ook aan het roer van onze collega-organisaties verschijnen nieuwe gezichten. Na stormachtige jaren staan de zeilen strak. “De nieuwe generatie begint met de wind mee,” volgens Ruud Visschedijk, sinds zes weken directeur bij Kenniscentrum Cultuureducatie Rotterdam (KCR). “We hoeven niet meer uit te leggen hoe belangrijk cultuuronderwijs is.” In Het Gele Gebouw aan de Zomerhofstraat in Rotterdam sprak Annemarie Hogervorst met Ruud over cultuuronderwijs, grote stad kwesties, Fellini en lobbyen.

Twintig jaar geleden kwam Ruud in Rotterdam wonen. Zeventien jaar was hij directeur van het Nederlands Fotomuseum op de Kop van Zuid. Geboren werd hij echter in Amsterdam. Aan cultuur werd zowel op school als thuis weinig aandacht besteed. “Als tiener keek ik naar speelfilms die de VPRO uitzond. Ik herinner me nog dat ik naar een film van Fellini keek en dat mijn moeder, die achter me zat te naaien, zei: jongen waar zit je toch in godsnaam naar te kijken? Zelf wist ik dat ook niet, maar ik vond het fascinerend.” Niet vreemd dus dat Ruud na zijn studie politicologie meteen de cultuur opzocht. Tijdens zijn eerste baan als educatief medewerker bij het Zuiderzeemuseum mocht Ruud zelf filmpjes produceren, onder meer over het roken van haring.

Rotterdam bevalt Ruud goed. Niet alleen om te wonen, maar ook om te werken. “Bij ons in Rotterdam is het politiek gezien op dit moment heel plezierig. Ten eerste omdat we een wethouder hebben die zowel van onderwijs als van cultuur is. Dat betekent dat je niet meer van het kastje naar de muur gestuurd kan worden. Ten tweede omdat in het college-akkoord met naam en toenaam de betekenis van cultuuronderwijs voor deze stad wordt genoemd. Die erkenning is mooi. En dat geeft ons weer te denken: wat kunnen wij als KCR betekenen voor de stad?”

Ruud ziet KCR vooral als verbinder. De komende jaren wil hij de verbinding met de stad versterken. Hij wil scholen in contact brengen met het culturele kapitaal uit de wijk. “Vaak weet een school gewoon niet wat er om hen heen in de buurt gebeurt.” En andersom, culturele organisaties intensiever in contact brengen met het onderwijs. Graag zoekt hij daarin verbinding met de sportsector. “Ik zou willen kijken hoe sport en cultuur elkaar op dit terrein aanvullen.” Ook wil Ruud KCR meer contact met de haarvaten van de samenleving. “Cultuur is niet de kers op de taart. Culturele instellingen, kunstenaars en creatievelingen moet je als gemeente inzetten om mee te denken over de toekomst van de stad.”

De politiek in Rotterdam is KCR goedgezind. In maart 2019 zijn de provinciale verkiezingen. De uitkomsten daarvan hebben geen directe invloed op KCR, maar wel op een provinciale organisatie als Kunstgebouw. Welke tips heeft politicoloog Ruud voor ons? “Gister hadden wij toevallig met de culturele instellingen een speeddate voor de nieuwe Rotterdamse raadsleden georganiseerd. Aansluitend hebben we ze flink bijgepraat over cultuuronderwijs. Dat werd enorm gewaardeerd. Je moet mensen echt meenemen in je verhaal. Anders weten ze niet wat er speelt.” Cultuuronderwijs is volgens Ruud ook een instrument om gelijke kansen te bevorderen. “Sociale en culturele competenties liggen vaak ten grondslag aan die ongelijkheid. Als de provincie niet voor goed cultuuronderwijs zorgt, dan laat je feitelijk heel veel kinderen in de kou staan. Dan onthoud je heel veel kinderen de bagage die ze nodig hebben, naast taal en rekenen, om verder te komen. Zo elementair is het.”

Er is nog wel een puntje, vindt Ruud. “We hebben nog niet de instrumenten om de impact van ons werk te kunnen meten. Daar heb ik het onlangs nog met Aukje (directeur van Kunstgebouw) over gehad en dat is iets wat ons bindt. Veel mensen zeggen dat cultuuronderwijs niet valt uit te drukken in getallen, maar ik vind van wel. Ook om ons eigen werk te kunnen beoordelen: lukt het ons om teweeg te brengen wat we willen? Daarom is KCR ook betrokken bij onderzoek naar impactmethodieken.”

Over impact gesproken. Welk kunstwerk zou Ruud het allerliefst aan alle kinderen in Rotterdam willen laten zien? “Dat is het beeld Sylvette van Pablo Picasso op de hoek bij Museum Boijmans Van Beuningen. Ik vind de overgang van realisme naar modernisme een heel mooi sleutelmoment in de kunst. Op een bepaalde manier drijft de kunst weg van de werkelijkheid, maar tegelijk reflecteert de kunst daarmee juist op een andere manier op de werkelijkheid. Het modernisme heeft onze gereedschapskist om naar de werkelijkheid te kijken zo enorm vergroot.”

Foto: Ruud Visschedijk bij het afscheid van Annemarie Backes, fotograaf Thomas Jondh Jansen