“Zonder kunst is het leven maar saai”

Cultuuronderwijs en -participatie zijn essentieel voor onze emotionele en creatieve ontwikkeling. Door naar kunst te kijken, kunst te maken en cultureel erfgoed te beleven, leer je jezelf en de wereld om je heen beter kennen. Voor het 25-jarig bestaan van Kunstgebouw vragen we zes prominente Nederlanders wat de waarde is van cultuur in hun leven. Dit keer: Sandrine van Noort, curator en conservator van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).

“Ik weet niet beter dan dat kunst mijn leven verrijkt, al van jongs af aan. Of beter: dat ik kijk naar kunstwerken die vervolgens iets met me doen. Dat begon al op de lagere school. Uit de tuintjes die we daar onderhielden, verzamelde ik scherven en oude pijpenkopjes die ik in de aarde vond. Thuis in mijn kamer rubriceerde ik alles en maakte er exposities van. Als kind omringde ik me dus al met allerlei objecten en waardeerde de schoonheid ervan. Daarnaast had ik een vriendinnetje waarvan de ouders van hun laatste geld kunst kochten. Hoewel zij dat niet van haar ouders begreep, vond ik het ondertussen heel interessant.”

Wereld van verbeelding

“Inmiddels ben ik scout van het Stadscuratorium van het Lucas van Leydenfonds en geef ik advies over beeldende kunst in de openbare ruimte. Daarnaast ben ik curator en conservator van het LUMC, dat over een eigen kunstcommissie beschikt. Dat universitaire medische centra in Nederland een eigen kunstcollectie hebben, ontstond in de jaren tachtig door de percentageregeling. Daarbij moest één procent van de bouwkosten verplicht worden gebruikt voor kunst. Hierdoor zijn bijzondere kunstcollecties opgebouwd die beheerd worden door professionals. In de drie gebouwen van het LUMC zijn nu zo’n 2.600 kunstwerken te zien. Dat is prettig voor de medewerkers en patiënten, maar ook een laagdrempelige manier om mensen op een onverwachte plek met kunst in aanraking te laten komen. In de speciale expositieruimte organiseren we jaarlijks zo’n vijf tentoonstellingen, waar iedereen naartoe kan. Je kunt er ontsnappen aan de hectiek van het leven en voor even je verbeelding laten werken. Inmiddels heeft de kunstcollectie van het LUMC een goede naam, ook bij kunstenaars. Daar ben ik trots op.”

Confronterend werk

“Mijn opdracht is om kunstwerken te kiezen die aansluiten bij de uitgebreide collectie beelden, foto’s en tekeningen van het LUMC. Daarbij hou ik zo veel mogelijk rekening met de context waarbinnen ze worden getoond. Kunst is namelijk heel persoonlijk: wat de één triest maakt, kan de ander inspireren. Juist in een ziekenhuis moet je rekening houden met allerlei onderliggende gevoelens van mensen. Naakt of erotiek, of iets dat je kunt associëren met religie, dood of geweld roept soms heftige emoties op. Neem bijvoorbeeld de foto van Hendrik Kerstens, die in het trappenhuis hing op weg naar de afdeling gynaecologie. Omdat de vrouw op de foto zwanger leek (terwijl ze dat niet was), vonden vooral patiënten met fertiliteitsproblemen het beeld confronterend. Dit soort reacties roept de vraag op: kunnen we eigenlijk wel alles laten zien, of moet kunst in een ziekenhuisomgeving worden aangepast? In deze context hebben we de expositie ‘Taboe of niet? Controverses in openbare kunstcollecties’ georganiseerd en controversiële kunst getoond om de discussie op gang te brengen.”

Kunst mag schuren

“Ik denk dat we ons niet realiseren hoe belangrijk kunst is in ons leven. Zoals veel mensen lees ik graag boeken, ga ik geregeld naar de film en bezoek ik het theater en musea. Onbewust is het een vanzelfsprekend onderdeel van mijn dagelijks bestaan. Kunst kan mij enorm raken en laat mij anders naar de dingen kijken, kan me ontroeren en geeft een extra dimensie aan de werkelijkheid. Kunst is niet per se gezellig; het kan ook confronterend zijn en iets openbaren waar we liever de ogen voor sluiten, maar zo ook tot nieuwe inzichten leiden. Het maakt alles minder ééndimensionaal. Zonder kunst is het leven maar saai.”

Ontwikkeling

“Mensen die kunst willen ontdekken raad ik aan eens een rondleiding te volgen in een museum. Musea bieden allerlei leuke en laagdrempelige manieren aan om kunst voor iedereen bereikbaar te maken. Je hoeft beslist geen kenner te zijn om ervan te genieten. Begin bij de werken die je gemakkelijk begrijpt, omdat je dan meteen ziet wat het voorstelt. Maar door de verhalen erachter te horen, of door uitleg te krijgen over wat de kunstenaar ermee heeft bedoeld, ga je het beter begrijpen. Zo kun je jezelf steeds verder ontwikkelen en laten verrassen, en ga je kunst meer waarderen.”

Datum: 29 oktober 2020
Tekst: Cathelijne Beijn

In de kunstcollectie van het LUMC zit onder meer het beeld ‘Homunculus Loxodontus’ van Margriet van Breevoort. Rond dit beeld hebben Kunstgebouw en Erfgoedhuis Zuid-Holland een les gemaakt voor groep 5 t/m 8 in het primair onderwijs. Ga naar de Digitale Scheurkalender Zuid-Holland – www.digitalescheurkalender.com) – en log in met het wachtwoord: zuidholland.

Lees ook de interviews met:

Tina Rahimy, politiek-filosoof, onderzoeker en schrijver. “Breng scherpte in je blik”
Romana Vrede, schrijver, theatermaker en acteur. “Verhalen verbinden ons, ongeacht in welke vorm je ze giet”
Meindert Stolk, gedeputeerde Zuid-Holland. “Nu worden mensen zich bewust van het belang van ons culturele landschap”
Mavis Carrilho, consultant en coach. “Cultuur houdt ons een spiegel voor”
Winfried Baijens, radiomaker en presentator bij de NOS. “Kunst trekt je voor even uit de harde werkelijkheid”