Verslag netwerkbijeenkomst ‘Wie is we?’
30 november 2022
Op 30 november 2022 kwamen we samen met iedereen die werkt aan cultuureducatie in Zuid-Holland. Tijdens deze netwerkbijeenkomst probeerden we duidelijk te krijgen wat de rol is die kunst en cultuur spelen in het creëren van gelijke kansen. We wisselden kennis en ervaringen uit en zetten deze inzichten om naar actie: we maakten werk van gelijke kansen voor iedereen.
Frans Hamerslag wethouder Schiedam
Hoe verbinden we al die ikken naar we?
Lezing Marilse Eerkens
Hoe gaan we om met kinderen? Tot wat voeden wij eigenlijk op? Marilse Eerkens studeerde Sociale Psychologie aan de Universiteit van Amsterdam, schrijft sinds 2000 opiniestukken voor onder andere De Volkskrant, Psychologie Magazine en Follow The Money. Ze was ruim vijf jaar redacteur van het magazine JM-Ouders en heeft zich gespecialiseerd in vraagstukken met betrekking tot kansenongelijkheid, de inrichting van het onderwijs en hoe de ontwikkeling van kinderen zich verhoudt tot het huidige jeugdbeleid.
Muzieklessen hebben een positief effect op de cognitieve en emotionele ontwikkeling van kinderen. Het is daarom van groot belang dat die toegankelijk zijn en blijven voor een zo breed mogelijke groep kinderen, zo stelde Marilse Eerkens in haar lezing. In haar verhaal ging ze dieper in op het nut van zowel muziek luisteren en maken als kunstbeoefening in bredere zin.
De meetbaarheid van het nut en de voordelen van kunstonderwijs is mooi, maar ook riskant wanneer het verheerlijkt wordt. De nadruk van de verantwoording van kunstonderwijs komt op die manier te veel te liggen op het direct economische nut dat het oplevert. Eerkens benoemde dat het ‘gewoon genieten’ van kunstbeoefening en -onderwijs steeds meer taboe is geworden.
Het onvermogen om de waarde van kunstonderwijs in cijfers of geld uit te drukken, is jarenlang de reden geweest van de uitkleding van het kunstonderwijs. De sloop van ‘niet-nuttige’ vakken ging gepaard met de neoliberale opvatting van het begrip ‘nut’. Het gevolg is dat kinderen zo de kans wordt ontnomen verrijkende ervaringen op te doen, waardoor onze democratische samenleving als geheel eigenlijk ook wordt bedreigd. Wanneer het als vanzelfsprekend wordt beschouwd dat de mens alleen gedreven wordt door prikkels die economisch nut opleveren, gaan we voorbij aan het menselijke zoals verbeeldingskracht, empathie en kritisch denkvermogen. Het brengt onze relatie met andere mensen in gevaar omdat de puur uit economisch nut gedreven mens erop uit is anderen te gebruiken en manipuleren. Mens en maatschappij hebben de voeding van kunstonderwijs nodig.
Daarnaast hebben mensen behoefte om betekenis te geven aan belangrijke gebeurtenissen in hun leven. Dit kan door middel van religie, wetenschap en kunst. Kunst fungeert daarbij als een extra taal waarin je je kunt uitdrukken. De meerwaarde van kunstonderwijs is kortom groot en uniek, iets wat de moeite waard is om structureel in te blijven investeren.
Workshops
Kinderen eerst!
Volgens de Kleine Ambassade moeten kinderen een zegje krijgen in hun toekomst. Maar hoe doe je dat? Bart en Renate vertelden over de basishouding die je kinderen kan aanleren met de vragen: wat is mijn rol in de samenleving? Hoe kan ik bijdragen aan een betere wereld? Verder hielpen Bart en Renate de deelnemers stappen te doorlopen om kinderen op een volwaardige en open manier te betrekken in de organisaties van de deelnemers. Belangrijke les: geef de kinderen kennis en context mee, en zorg voor een goede terugkoppeling na afloop.
Van Voor Door
Binnen het project Mijn Schiedam in het Stedelijk Museum Schiedam krijgt iedere inwoner van de stad de kans om mee te denken en te werken aan gevarieerde activiteiten en programma’s. Conservator Stadsgeschiedenis Merel van der Vaart gaf tijdens de bijeenkomst de workshop Van Voor Door over dit project, waarbij co-creatie, gelijkwaardigheid en het ruimte geven aan ieders ideeën aan bod kwamen. Het Amerikaanse model Of/by/for all vormt de basis van het project. Daarbij is het niet het eindresultaat waar de nadruk op ligt, het gaat juist om samenwerking en procesvorming.
Kijk & leestips
Personen
- Frank Cottrell Boyce, kinderboekenschrijver
- Brecht Demeulenaere, van de Canon Cultuurcel Vlaanderen (een onderdeel van het Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming)
Films, boeken en podcast
- documentaire Alphabet van de Duitse filmmaker Erwin Wagenhofer
- Niet voor de winst van Amerikaanse filosofieprofessor Martha Nussbaum (oorspronkelijke titel Not for profit 2011)
- Podcastaflevering van Kunststof over kunstenares Narges Mohammadi. Zij maakte voor Stedelijk Museum Schiedam een ruimtevullende installatie met de titel Onzichtbare handen.
Downloads
Presentatie Diversity Toolkit van Muzus
Visueel verslag Diversity Toolkit, samengesteld door Muzus
Podcast
In hoeverre is onderwijs de gelijkmaker als het gaat om ongelijke kansen? En hoe zit dat met kunst en cultuur? Journalist Hizir Cengiz nam tijdens de bijeenkomst een podcast op waarbij hij hierover in gesprek ging met Deborah Cameron, Aziem Jarmohamed en Petra Kerstens. Zij ondervonden uitsluiting, discriminatie en armoede aan den lijve en deelden hun ervaringen en kijk op kansengelijkheid, diversiteit en inclusie.
Hotspot Hutspot
Inspiratie: sociaal ondernemer Bob Richters
Eten is er het middel, mensen verder krijgen en hun dromen laten uitkomen het doel. Tijdens de netwerkbijeenkomst vond de lunch plaats bij het restaurant Hotspot Hutspot in Schiedam. De kunstenaar en sociaal ondernemer Bob Richters is de bedenker en oprichter van dit restaurant. Iedereen die wil meehelpen bij Hotspot Hutspot, mag aansluiten, ongeacht je leeftijd, afkomst, opleiding of achtergrondverhaal. Iedereen krijgt hier de kans om te groeien en verder te komen in het leven, of het nu gaat om een opleiding, betaald werk of het op een andere manier op de rit krijgen. Iedereen die wil, is ook welkom om te komen eten.
Braakliggende terreinen, leegstaande panden, tieners die zich vervelen op straat, mensen die buiten het systeem vallen, voedselrestenstromen, vrijwilligers en een professionele kok vormen de ingrediënten waarmee Bob ‘restaurantje speelt’. Sociale duurzaamheid is de kern van zijn ondernemingen. Bij Hotspot Hutspot worden, in Bobs woorden, niet alleen vissen uitgedeeld, maar ook de hengels aangereikt. Op deze manier gaat hij armoede te lijf, een begrip dat voor Bob over meer gaat dan alleen geld. Armoede kan ook een gebrek aan een netwerk betekenen, of aan creatief of oplossend vermogen. Hotspot Hutspot helpt mensen hierin op weg. Tegelijkertijd is het streven dat niemand in Rotterdam, Schiedam en omgeving een warme, gezonde maaltijd tekort komt. Andere initiatieven van Bob Richters die hierop voortborduren zijn de Crisiscatering, Boterhamsters en Heat and eat.
Het rondetafelgesprek
Betrokkenheid is nodig om werkelijk iets te bereiken op het gebied van kansengelijkheid binnen het onderwijs en de cultuursector. Tijdens de bijeenkomst vond in dit kader een rondetafelgesprek plaats. Acht mensen, die verschillende belangrijke (provinciale) partijen vertegenwoordigen, namen deel aan dit panelgesprek. Aan de hand van drie hoofdvragen werden thema’s aangesneden als diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie. Er werd onderzocht hoe een positieve invloed kan worden uitgeoefend vanuit de rol of functie van de aanwezigen.
Het rondetafelgesprek werd geleid door Ashmita Krishna Sharma. Deelnemers van het gesprek waren Eveline van Stuijvenberg, Yasar Sazak, Titia Lefers, Monique Verweijmeren, Frija Klijn, Maarten Bel, Aukje Bolle en Silvia Settels.
Uitkomsten: neem kleinere stappen, verbreed je horizon, stap uit je eigen bubbel, maak het concreet en werk samen. Toon lef!
Wil je ook een keer deelnemen aan een rondetafelgesprek? Stuur dan een mail naar wesley.lagendijk@kunstgebouw.nl
